Jakim przepisom podlega sprawozdawczość finansowa wspólnot? Mimo że w literaturze i opiniach wielu specjalistów z zakresu mieszkalnictwa istnieje powszechny pogląd, że wspólnoty mieszkaniowe nie podlegają pod przepisy Ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (zwanej dalej RachU), to jest to całkowicie błędne przekonanie.
W głównej mierze pogląd ten wytworzył się na podstawie niewłaściwej interpretacji przepisów prawa czy też zwodniczych zapisów w Ustawie z dnia 24.06.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.). Aby podważyć prawidłowość tej opinii należy przeanalizować treść kilku aktów prawnych oraz ich zmiany na przestrzeni lat.
Pierwszy niepodważalny dowód na prowadzeniem rachunkowości przez wspólnoty w oparciu o zapisy RachU stanowi art. 2 ust. 1 pkt. 5 tej ustawy, który brzmi następująco: Przepisy ustawy o rachunkowości stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej: (…) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2 . Nie ma co do tego wątpliwości, że wspólnota mieszkaniowa jest tego rodzaju jednostką organizacyjną. Ponadto w piśmie Ministerstwa Finansów z 1995 r. została zaprezentowana podobna opinia. Potwierdza to następujący zapis: Wspólnoty mieszkaniowe powstałe na podstawie powołanej Ustawy o własności lokali są jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej.
W związku z tym jednostki te obowiązane są bezwzględnie do prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 Ustawy z dnia 29 czerwca 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 1994 r. Nr 121 poz. 591) (…).
Należy zwrócić uwagę na fakt, że wspólnoty mieszkaniowe jako jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej podlegają pod przepisy Ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 1 ust. 2), a podatnicy CIT w myśl art. 9 ust. 1 tej ustawy są zobligowani do prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z RachU . Ten zapis stanowi niezbity argument przemijający za koniecznością stosowania się przez wspólnoty mieszkaniowe do zapisów RachU. I nawet art. 29 ust. 1 Ustawy o własności lokali mówiący, że zarząd lub zarządca jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji pozaksięgowej kosztów zarządu wydaje się być nieistotny w całej sprawie.
W tym miejscu trzeba wyraźnie zaznaczyć, że nadrzędnym dokumentem regulującym księgowość wspólnot mieszkaniowych jest RachU. Natomiast Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15.11.2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek nie będących spółkami handlowymi, nie prowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. z 2001 r. Nr 137 poz. 1539 z późn. zm.) daje możliwość zastosowania pewnych uproszczeń w czynności, jaką jest sprawozdawczość finansowa wspólnot. Z kolei Ustawa o własności lokali reguluje w głównej mierze sferę funkcjonowania wspólnoty, mniej zaś jej finanse.
